Τα σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη θεραπευτική προσέγγιση των σωματικών νόσων, όπως είναι ο καρκίνος, δείχνουν ότι χρειάζεται μία ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος, λαμβάνοντας υπόψιν την ψυχολογική και κοινωνική επίδραση στην παρουσία της σωματικής ασθένειας.
Οι ψυχολογικές αντιδράσεις σε όλα τα στάδια του καρκίνου, μπορεί να κυμαίνονται από μία ήπια αγχώδη ή φοβική αντίδραση, καταθλιπτικές εκδηλώσεις όπως θλίψη, κλάματα, απομόνωση, παραίτηση από τη θεραπεία έως και μια μεγαλύτερη αποδιοργάνωση ή σύγχυση. Οι αντιδράσεις αυτές αναπόφευκτα θα επιφέρουν και δυσκολίες στην επικοινωνία και στις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους στη ζωή.
Αυτό που συμβαίνει σε ψυχικό επίπεδο είναι ότι ο χρόνιος ασθενής καλείται να διεργαστεί – στον δικό του χρόνο και με βάση τα δικά του ψυχικά αποθέματα – μια σειρά από σημαντικές απώλειες, που αφορούν στο σώμα αλλά και στους ρόλους που είχε αναλάβει μέχρι εκείνη τη στιγμή στη ζωή, μέσα στην οικογένεια, στον συγγενικό και φιλικό κύκλο και την εργασία.
Ο ασθενής που κατανοεί ότι βιώνει έντονες αλλά φυσιολογικές αντιδράσεις, ως συνέπεια ενός ξαφνικού και πολύ απειλητικού γεγονότος για τη ζωή, όπως είναι η διάγνωση του καρκίνου, καλό είναι να απευθυνθεί σε ένα ειδικό ψυχικής υγείας.
Προσανατολισμένοι προς μια συνολικότερη θεραπευτική αντιμετώπιση, όπως προτείνει η θεραπεία που επικεντρώνεται στον ασθενή και όχι μόνο στη σωματική νόσο, επικυρώνεται και η συνεισφορά της ομαδικής ψυχοθεραπείας. Ποικίλες μελέτες διαπιστώνουν ότι η ομαδική ψυχοθεραπεία σε ογκολογικούς ασθενείς συνεισφέρει στη δυνατότητα έκφρασης επώδυνων συναισθημάτων, στη μείωση της αγωνίας, στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και στην εύρεση νοήματος και ενδιαφέροντος στη ζωή.
Επιπλέον, πέρα από κάθε ανάγκη για σωματική φροντίδα, είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο ασθενής σε κάθε στάδιο ως και το τέλος, έχει επιθυμία και ανάγκη για συμπαράσταση, υποστήριξη, δημιουργία νέων όμορφων αναμνήσεων, τα οποία μπορεί να τα βρει μέσα σε μία νέα θεραπευτική κοινότητα. Μέσα στην ψυχοθεραπευτική ομάδα, τα μέλη μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα, σε ένα κλίμα εχεμύθειας και ανοικτότητας, όπου οι εξειδικευμένοι ψυχοθεραπευτές θα διευκολύνουν τη μεταξύ τους επικοινωνία και αλληλεπίδραση.
Πιο συγκεκριμένα, στόχοι μιας ψυχοθεραπευτικής ομάδας είναι:
- Να δημιουργήσει δεσμούς ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, σαν ένα νέο κοινωνικό δίκτυο για το μοίρασμα κοινών προβλημάτων και συναισθημάτων.
- Να μειώσει το αίσθημα απομόνωσης, μοναξιάς αλλά και φόβου που προκαλεί ο καρκίνος.
- Να ενισχύσει το αίσθημα αλληλοϋποστήριξης και αλληλεγγύης, καθώς τα μέλη θα αναλάβουν έναν ενεργητικό ρόλο στη συζήτηση, μέσα από σκέψεις και δικές τους αντίστοιχες εμπειρίες, που τελικά θα βοηθήσουν στην κατανόηση και βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης και των υπόλοιπων μελών της ομάδας.
- Να αυξήσει τα επίπεδα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, επιτρέποντας στα μέλη να νιώσουν ότι βοηθούν και είναι χρήσιμοι ο ένας για τον άλλον, ενώ ταυτόχρονα θα νιώσουν ότι γίνονται αποδεκτοί και οι ίδιοι από την ομάδα.
- Να επιτύχει την αποδοχή της ασθένειας, τη συμπόνοια και τελικά την κατανόηση και την ενθάρρυνση να εκφραστούν όλα τα επώδυνα συναισθήματα, αφού όλοι είναι επίσης ανοιχτοί να ακούσουν και να αντέξουν το συναισθηματικό φορτίο.
- Να επιτρέψει στα μέλη να μιλήσουν για το φόβο θανάτου, έναν φόβο κοινό σε όλους τους ασθενείς.
- Να μειώσει την αγωνία και το πανικό που βιώνουν τα μέλη μέσα σε μία απειλητική πραγματικότητα.
- Να αναπτύξει μια πιο ρεαλιστική αισιοδοξία και μια ελπίδα στην παρούσα φάση, όποια κι αν είναι αυτή.
- Να νοηματοδοτήσει τη νέα πραγματικότητα του μέλους, έτσι ώστε εκείνο να αποδεχτεί τη νέα του ταυτότητα και τους νέους του ρόλους, να επαναπροσδιορίσει τους στόχους ζωής του και να εκφράσει νέες επιθυμίες.
- Να βοηθήσει το μέλος να νιώσει ακόμα ότι υποστηρίζεται περισσότερο, και εκτός ομάδας, από τους οικείους του, εφόσον η ομάδα βοηθάει να αναπτυχθεί μία καλύτερη επικοινωνία και έκφραση αναγκών.
- Να διδάξει εξειδικευμένες στρατηγικές αντιμετώπισης για τα ζητήματα που απασχολούν τα μέλη, όπως εμπόδια στην επικοινωνία με άλλους και υψηλά επίπεδα άγχους.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι αντίστοιχες ανάγκες με εκείνες των ασθενών, έχουν και οι οικογένειες των καρκινοπαθών.
Οι θεραπευτικές ομάδες φροντιστών των ασθενών καθώς και εξειδικευμένες οικογενειακές θεραπείες, βοηθούν στην έκφραση των συναισθημάτων αλλά και στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου κάθε μέλους στην νέα οικογένεια, μετά τον καρκίνο.
Μια πιο ικανοποιητική, όσο γίνεται, ποιότητα ζωής αφορά σε όλο το υποστηρικτικό σύστημα του ασθενούς και είναι δικαίωμα όλων.
Συντάκτης: Κατιαλένα Σουρβίνου
