Ψυχοθεραπεία και Δικαιώματα των Θεραπευόμενων – Ποιες είναι οι βασικές επαγγελματικές υποχρεώσεις του ψυχολόγου προς το θεραπευόμενο;
Γνωρίζουμε όλοι πλέον ότι η ψυχική υγεία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας μας και ότι η διατάραξή της έχει σοβαρές επιπτώσεις για τις ζωές μας.
Οι ανησυχίες, αγωνίες και τα συναισθήματα κατάθλιψης που προκαλούνται από την οικονομική κρίση, τις καταστροφικές συνέπειες της πανδημίας, τον πόλεμο στην Ουκρανία, την κλιματική κρίση, την ανεργία και το αυξανόμενο κόστος ζωής, τις πιέσεις της ψηφιακής σφαίρας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχουν όλα επιδεινώσει τα ήδη χαμηλά επίπεδα ψυχικής υγείας, ειδικά για παιδιά και νέους.
Μάλιστα, το ποσοστό των νέων που ανέφεραν συμπτώματα κατάθλιψης σε πολλές χώρες της ΕΕ υπερδιπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η εκθετική αύξηση της ζήτησης για υποστήριξη σε συνδυασμό με τα εμπόδια στην παροχή φροντίδας κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία, πίεσε τις ήδη πιεσμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στις χώρες της EE.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα περίπου το 50% των νέων Ευρωπαίων να αναφέρει ότι οι ανάγκες τους για φροντίδα ψυχικής υγείας δεν καλύφθηκαν επαρκώς για το 2021 και το 2022.
Πλέον οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας από ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή είναι επιθυμητές ή/και αναγκαίες από μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.
Ο περισσότερος κόσμος ίσως να γνωρίζει το επάγγελμα του ψυχολόγου, όμως εμείς στο Βήμα Κοινό θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι οι συμπολίτες μας θα μπορούν να αξιολογούν σωστά τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που λαμβάνουν.
Αυτό το άρθρο έχει σκοπό να ενημερώσει το κοινό για τις επαγγελματικές υποχρεώσεις ενός ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή προς το θεραπευόμενό του, όπως και να ενημερώσει για τα δικαιώματα του θεραπευόμενου αφού μπει σε μια θεραπευτική σχέση.
Ποιες είναι οι βασικές επαγγελματικές υποχρεώσεις του ψυχολόγου προς το θεραπευόμενο;
Οι ψυχολόγοι είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τους κανονισμούς του επαγγέλματός τους, όπως αυτοί καταγράφονται στον Κώδικα Δεοντολογίας.
Συνοπτικά, όσον αφορά τη σχέση με τους θεραπευόμενους ο ψυχολόγος έχει πρωταρχική υποχρέωση να τηρεί πλήρη εχεμύθεια για ό,τι γνωρίζει από την ιδιωτική ζωή και τις πράξεις του ατόμου ακόμα και αν δεν του τα έχει ανακοινώσει το ίδιο το άτομο.
Οι μόνες περιπτώσεις όπου ο ψυχολόγος έχει την υποχρέωση να σπάσει το επαγγελματικό απόρρητό είναι όταν θεωρηθεί ότι κινδυνεύει η ζωή του θεραπευόμενου ή τρίτων προσώπων που σχετίζονται με τον θεραπευόμενο.
Στις περιπτώσεις αυτές, ο ψυχολόγος θα ειδοποιήσει μόνο τα αρμόδια πρόσωπα ή φορείς (οικείους, κηδεμόνα, δικαιοσύνη). Στο πλαίσιο αυτό να ειπωθεί επίσης ότι δεν επιτρέπεται στον ψυχολόγο να παρουσιασθεί ως μάρτυρας υπεράσπισης ή κατηγορίας του θεραπευόμενου.
Στη συνέχεια, ο ψυχολόγος δεν επιτρέπεται να προσφέρει αυτόβουλα τις υπηρεσίες του σε μελλοντικούς θεραπευόμενους ούτε να παρακινεί κανένα να υποβληθεί σε ψυχολογική εξέταση από αυτόν, ακόμη και χωρίς αμοιβή.
Επίσης, ο ψυχολόγος δεν θα έπρεπε να προσφέρει ψυχολογικές υπηρεσίες σε πρόσωπα του οικογενειακού του περιβάλλοντος ή σε πρόσωπα που τα συνδέει στενή φιλία μαζί του.
Οι ψυχολόγοι ΔΕΝ διατηρούν φιλικές ή κοινωνικές σχέσεις με τους θεραπευόμενους.
Παρομοίως, ο ψυχολόγος δεν προσφέρει υπηρεσίες σε οικεία πρόσωπα του θεραπευόμενου εκτός κι αν αυτές σχετίζονται με την παρέμβαση (π.χ. οικογενειακή θεραπεία, θεραπεία ζεύγους, συμβουλευτική γονέων, κλπ.).
Επιπροσθέτως, ο ψυχολόγος δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει για ιδιοτελείς σκοπούς πληροφορίες που έτυχε να αντλήσει από τον πελάτη του όπως και τέλος, ο ψυχολόγος δεν επιτρέπεται να συζητά τις περιπτώσεις θεραπευόμενών του σε κύκλους εξωεπαγγελματικούς ή μη συγγενών επαγγελμάτων.
Για περισσότερες πληροφορίες για τον κώδικα δεοντολογίας και τον κώδικα ηθικής των ψυχολόγων μπορείτε να ακολουθήσετε τον παρακάτω σύνδεσμο που παραπέμπει στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων: Μετα-Κώδικας Ηθικής – EFPA – Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων.
Ποια είναι τα δικαιώματα του ατόμου που λαμβάνει υπηρεσίες ψυχοθεραπείας;
Η θεραπευτική σχέση έχει μοναδικά στοιχεία: είναι μια άκρως προσωπική σχέση και παράλληλα είναι μια επαγγελματική σχέση με σαφή και ξεκάθαρα όρια.
Το αποτέλεσμα της θεραπευτικής παρέμβασης θα εξαρτηθεί απόλυτα από την ποιότητα της σχέσης αυτής και η ποιότητα της σχέσης αυτής βασίζεται στην εμπιστοσύνη και ασφάλεια που πρέπει να νιώθετε με την ψυχολόγο σας.
Με σκοπό την ενδυνάμωση του αισθήματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας, είναι σημαντικό να γνωρίζεται τα δικαιώματά σας στη θεραπευτική σχέση:
Έχετε το δικαίωμα στο απόρρητο της επικοινωνίας, οτιδήποτε λέτε στον ψυχολόγο δεν μπορεί να το μοιραστεί με κανέναν χωρίς τη γραπτή ή προφορική συγκατάθεσή σας (δείτε την προηγούμενη ενότητα για τις εξαιρέσεις του κανόνα αυτού).
Έχετε το δικαίωμα στο σεβασμό και την ασφαλή φροντίδα χωρίς διακρίσεις χρώματος, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας, ηλικίας ή εθνικότητας.
Έχετε το δικαίωμα να κάνετε ερωτήσεις στον θεραπευτή σας σχετικά με τη θεραπεία σας, την εκπαίδευση ή την εμπειρία του θεραπευτή σας.
Έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε τις θεραπευτικές προτάσεις που γίνονται από τον θεραπευτή.
Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε παραπομπή σε άλλο θεραπευτή ή/και να τερματίσετε τη θεραπεία σας ανά πάσα στιγμή.
Τι κάνουμε αν έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά μας ως ωφελούμενοι υπηρεσιών ψυχικής υγείας;
Για παραβάσεις που θεωρούνται αδικήματα θα απευθυνθείτε στην αστυνομία.
Για παραβάσεις κώδικα δεοντολογίας μπορείτε να απευθυνθείτε στο Σύλλογο Ελλήνων Ψυχολόγων: Επικοινωνήστε μαζί μας – Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων (seps.gr)
