Η καθημερινή και πολύωρη πλέον επαφή με τις οθόνες, για μικρούς και μεγάλους, έχει οδηγήσει στην εκθετική αύξηση του ερευνητικού ενδιαφέροντος για τις επιπτώσεις αυτής της επαφής στην υγεία μας.
Τα αποτελέσματα των ερευνών έως τώρα είναι αρκετά ανησυχητικά, παρουσιάζοντας μια σταθερή συσχέτιση μεταξύ χρόνου στην οθόνη και σωρείας γνωστικών, νευροαναπτυξιακών και συμπεριφορικών προβλημάτων.
Οι Neophytou και συνάδελφοι (2019) από το πανεπιστήμιο του Wilfrid Laurier του Καναδά έκαναν μια ερευνητική ανασκόπηση με σκοπό την αναζήτηση στοιχείων που να διερευνούν τις σχέσεις μεταξύ χρήσης smartphone και νευροανάπτυξης, ψυχικής υγείας και νευροεκφυλισμού.
Τα αποτελέσματα της ανασκόπησης δείχνουν ότι ο υπερβολικός χρόνος οθόνης μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στη γνωστική λειτουργία και την ανάπτυξη, ιδιαίτερα για παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες.
Μάλιστα οι περισσότερες μελέτες που αναλύθηκαν υπογραμμίζουν τη σημασία της γονικής παρακολούθησης και τα οφέλη του περιορισμού του χρόνου οθόνης.
Πιο συγκεκριμένα, οι μελέτες που διερεύνησαν τη σχέση υπερβολικού χρόνου οθόνης (π.χ. μέσα κοινωνικής δικτύωσης) και των προβλημάτων ψυχικής υγείας έδειξαν έντονα ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στα ψηφιακά μέσα σχετίζεται με αυξημένα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και διαταραχών ελλειμματικής προσοχής.
Στη συνέχεια η ανασκόπηση παρουσίασε έρευνες που αφορούσαν την επίδραση του χρόνου στην οθόνη και τις επιπτώσεις αυτού στην ανάπτυξη.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πρώιμη και υπερβολική έκθεση στην οθόνη μπορεί να έχει επιζήμιες και παρατεταμένες επιπτώσεις στην προσοχή, τη μνήμη, τη μάθηση και την κατάκτηση της γλώσσας σε βρέφη και παιδιά.
Όσον αφορά τους εφήβους και τους νέους ενήλικες, ο υπερβολικός χρόνος στην οθόνη σχετίζεται με αυξημένο άγχος και με ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.
Επίσης, ο χρόνος που αφιερώνεται σε ηλεκτρονικά μέσα από ενήλικες συσχετίστηκε με τον κίνδυνο πρώιμης γνωστικής έκπτωσης και άνοιας. Εδώ να σημειωθεί ότι βρέθηκε επίσης πως οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως προστατευτικός παράγοντας έναντι του νευροεκφυλισμού.
Η παραπάνω έρευνες μας δείχνουν συστηματικά ότι υπάρχει κάποια σχέση με την παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικών και τα γνωστικά και ψυχικά προβλήματα όμως για να μπορέσουμε να πούμε ότι η υπερβολική έκθεση στις οθόνες είναι η αιτία για τα προαναφερθέντα προβλήματα, θα πρέπει να υπάρξουν έρευνες που ελέγχουν αυτήν την υπόθεση πειραματικά.
Οι Christakis και συνεργάτες (2018) σε μια ανασκόπηση των πειραματικών μελετών που διερεύνησαν τις επιπτώσεις της πρώιμης έκθεσης στα μέσα βρήκαν, από πειραματικές μελέτες σε ζώα, τα εξής: ποντίκια που εκτέθηκαν σε υπερβολική αισθητηριακή διέγερση από τα φώτα και τους ήχους της τηλεόρασης απεικόνισαν σημαντικά φτωχότερη βραχυπρόθεσμη μνήμη, μάθηση, αξιολόγηση κινδύνου και γνωστική λειτουργία.
Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι το χρόνιο στρες από την αισθητηριακή υπερδιέγερση κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων ωρίμανσης μπορεί να έχει μόνιμες αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη.
Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη την ευρέως διαδεδομένη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων σήμερα, ειδικά στις νεότερες γενιές, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις παρατεταμένες συνέπειες που μπορεί να έχει ο υπερβολικός χρόνος οθόνης στη γνωστική ανάπτυξη και τον νευροεκφυλισμό στην μετέπειτα ενήλικη ζωή.
