Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη; Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι ένα κοινό πρόβλημα που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή/και εντός ενός έτους του τοκετού και επηρεάζει το 10-15% των γυναικών καθώς επίσης και σημαντικό ποσοστό των πατεράδων/συντρόφων.
Η επιλόχειος παρουσιάζεται με διαφορετικούς τρόπους και πολλοί γονείς δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν την πάθηση επειδή μπορεί να αναπτυχθεί σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.
Επιλόχειος κατάθλιψη: Πώς μπορεί να νιώθει κάποια;
Μπορεί να υποφέρετε από κάποια ή όλα από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Να έχετε καταθλιπτική διάθεση, δηλαδή θα νιώθετε πεσμένες, δυστυχισμένες, να κλαίτε συχνά. Μπορεί η διάθεση να είναι χειρότερη κάποιες συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, όπως το πρωί ή το βράδυ.
- Να είστε ευέξαπτη, και να εκνευρίζεστε/θυμώνετε με το σύντροφό σας ή το/α παιδί/α σας.
- Να νιώθετε εξουθενωμένη. Όλες οι νέες μητέρες κουράζονται αρκετά, η κατάθλιψη όμως μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε εντελώς εξαντλημένοι, να νιώθετε ότι δεν έχετε καθόλου ενέργεια.
- Να πάσχετε από αυπνία. Μπορεί να νιώθετε κουρασμένη, και να μην μπορείτε να κοιμηθείτε. Μπορεί να μείνετε ξύπνια ανησυχώντας για πράγματα, να ξυπνάει κατά τη διάρκεια της νύχτας ακόμα και όταν το μωρό κοιμάται ή μπορεί να ξυπνάτε πολύ νωρίς, πριν ξυπνήσει το μωρό.
- Να αλλάξει η όρεξη σας για φαγητό. Μπορεί να χάσετε την όρεξή σας και να ξεχάσετε να φάτε. Αντίθετα, κάποιες γυναίκες τρώνε για να ανακουφιστούν και μετά αισθάνονται άσχημα λόγω της αύξησης βάρους.
- Να μην έχετε την ικανότητα να απολαύσετε τίποτα (ανηδονία). Μπορεί να διαπιστώσετε ότι δεν μπορείτε να απολαύσετε ή δεν νιώθετε ενδιαφέρον για τίποτα. Μπορεί επίσης να μην απολαμβάνετε να είστε με το μωρό σας.
- Να υπάρξει απώλεια ενδιαφέροντος για το σεξ. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους μπορεί να χαθεί/μειωθεί το ενδιαφέρον για το σεξ μετά την απόκτηση ενός μωρού. Ίσως να είναι επώδυνο ή να είστε πολύ κουρασμένοι ή άλλο. Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να αφαιρέσει κάθε επιθυμία για ερωτική συνεύρεση και ο/η σύντροφός σας ίσως να μην το καταλάβει αυτό και να νιώθει απόρριψη.
- Να υποφέρετε από αρνητικές και ενοχικές σκέψεις. Η κατάθλιψη αλλάζει τον τρόπο σκέψης σας. Για παράδειγμα, μπορεί να νομίζετε ότι δεν είστε καλή μητέρα ή ότι το μωρό σας δεν σας αγαπά, μπορεί να αισθάνεστε ένοχοι που νιώθετε έτσι ή ότι αυτό είναι δικό σας λάθος, μπορεί να χάσετε την αυτοπεποίθησή σας, μπορεί να νομίζετε ότι δεν είστε ικανή να αντιμετωπίσετε τίποτα, κλπ.
- Να νιώθετε αφόρητο άγχος. Για παράδειγμα, να ανησυχείτε ότι το μωρό σας είναι πολύ άρρωστο, το μωρό σας δεν παίρνει αρκετό βάρος, πουθενά δεν είναι αρκετά καθαρό ή ασφαλές για το μωρό σας, το μωρό σας είναι πολύ ήσυχο και μπορεί να έχει σταματήσει να αναπνέει, να σκέφτεστε ότι μπορεί να βλάψετε το μωρό σας, ή να ανησυχείτε τόσο πολύ που φοβάστε να μείνετε μόνες με το μωρό σας.
- Να αποφεύγετε τους άλλους ανθρώπους. Μπορεί να μην θέλετε να δείτε φίλους και συγγενείς και να απομονωθείτε σταδιακά από τον κοινωνικό σας περίγυρο.
- Να νιώθετε απελπισία. Μπορεί να αισθάνεστε ότι τα πράγματα δεν θα γίνουν ποτέ καλύτερα ή να πιστεύετε ότι η ζωή δεν αξίζει. Μέσα στην απελπισία ίσως υπάρξουν αυτοκτονικές σκέψεις ή/και αυτοτραυματισμός. Αν έχετε έντονη επιθυμία να βλάψετε τον εαυτό σας, θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια επειγόντως.
- Να εμφανίσετε ψυχωσικά συμπτώματα. Ένας μικρός αριθμός γυναικών με πολύ σοβαρή κατάθλιψη εμφανίζει ψυχωσικά συμπτώματα. Για παράδειγμα να ακούτε φωνές και να έχετε ασυνήθιστες/μη ρεαλιστικές πεποιθήσεις. Εάν συμβεί αυτό, θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια επειγόντως.
- Πώς μπορεί να επηρεάσει η επιλόχειος κατάθλιψη το πως νιώθει η μητέρα για το μωρό; Οι γυναίκες με επιλόχειο μπορεί να νιώσουν ενοχές γιατί δεν αισθάνονται όπως φαντάζονταν τη μητρότητα. Για παράδειγμα ίσως νιώσετε ότι δεν αγαπάτε το μωρό σας ή να δυσκολεύεστε να νιώσετε συναισθηματικό δέσιμο μαζί του. Λόγω αυτού μπορεί να σας είναι δύσκολο να καταλάβετε το πως νιώθει και το τι χρειάζεται το μωρό σας και να καταλήγετε να νιώθετε αγανάκτηση μαζί του ή να κατηγορείτε τον εαυτό σας για τον τρόπο με τον οποίον αισθάνεστε.
Υπάρχει περίπτωση οι άνθρωποι με επιλόχειο κατάθλιψη να βλάψουν το μωρό τους;
Οι καταθλιπτικές μητέρες ανησυχούν συχνά για το αν θα βλάψουν το μωρό τους, αλλά είναι πολύ σπάνιο.
Ενίοτε, αν βρεθείτε σε κατάσταση κούρασης και απόγνωσης, μπορεί να νιώσετε ότι θέλετε να χτυπήσετε ή να ταρακουνήσετε το μωρό σας.
Πολλές μητέρες και πατέρες αισθάνονται περιστασιακά έτσι, όχι μόνο εκείνες με επιλόχειο.
Επίσης, οι νέες μητέρες ανησυχούν συχνά ότι αν πουν σε κάποιον το πώς νιώθουν, μπορεί να χάσουν την επιμέλεια του μωρού τους.
Στην πραγματικότητα, ο γιατρός σας, η μαία σας, ο ψυχολόγος σας, θέλουν να σας βοηθήσουν να νιώσετε καλύτερα για να μπορείτε να απολαύσετε και να φροντίζετε το μωρό σας στο σπίτι.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό, να μοιραστείτε μαζί τους το πως νιώθετε, ώστε να λάβετε την κατάλληλη φροντίδα.
Είναι η επιλόχειος κατάθλιψη φυσικό επόμενο του τοκετού;
Η απόκτηση ενός μωρού επιφέρει τεράστιες αλλαγές στις ζωές των γονέων.
Είναι σύνηθες να νιώθουμε πολλά διαφορετικά συναισθήματα όμως δεν παθαίνουμε όλοι επιλόχειο κατάθλιψη.
Πάνω από τις μισές νέες μητέρες θα βιώσουν τα λεγόμενα «Baby Blues».
Αυτό συνήθως ξεκινά 3 έως 4 ημέρες μετά τη γέννα και μπορεί να συμπεριλαμβάνει απότομες εναλλαγές στη διάθεση, ξεσπάσματα σε κλάματα, ευερεθιστότητα, χαμηλή διάθεση και ανησυχία.
Συνήθως σταματά όταν το μωρό σας είναι περίπου 10 ημερών.
Οι γυναίκες με baby blues δεν χρειάζονται θεραπεία όμως αν συνεχιστεί για περισσότερες από 2 εβδομάδες, πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας ή τη μαία σας, ώστε να αξιολογήσουν αν έχετε επιλόχειο κατάθλιψη.
Ποιες είναι οι αιτίες για την επιλόχειο κατάθλιψη;
Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες για την επιλόχειο κατάθλιψη και, όπως και με άλλες παθήσεις, συνήθως δεν υπάρχει ένας μοναδικός λόγος αλλά ένα σύνολο από διαφορετικές ψυχοπιεστικές συνθήκες που δρουν αθροιστικά και μπορούν να την προκαλέσουν.
Αυξάνεται η πιθανότητα για επιλόχειο κατάθλιψη αν έχετε:
– Προηγούμενα προβλήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης
– Κατάθλιψη ή άγχος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
– Κακή υποστήριξη από τον σύντροφο, την οικογένεια ή τους φίλους – ή συζυγικές δυσκολίες
– Ένα πρόσφατο αγχωτικό γεγονός – π.χ. θάνατος κάποιου κοντινού σας προσώπου, διακοπή σχέσης, απώλεια εργασίας.
– Βίωμα ενδοοικογενειακής βίας ή προηγούμενης κακοποίησης
– Είστε πρόσφυγας ή αιτούσα ασύλου σε καινούρια χώρα
– Μπορεί να υπάρχει μια φυσική αιτία για την κατάθλιψή σας, όπως ένας υπό-λειτουργικός θυρεοειδής ή χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12. Αυτά μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν.
Γιατί είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια;
Πολλές γυναίκες θα νιώσουν καλύτερα εντός κάποιων μηνών χωρίς κάποια θεραπευτική παρέμβαση και μια στις τέσσερις μητέρες με επιλόχειο θα εξακολουθεί να έχει κατάθλιψη μέχρι και το πρώτο έτος του παιδιού.
Αυτό σημαίνει ότι η μητέρα θα υποφέρει για όλο αυτό το χρονικό διάστημα.
Η επιλόχειος μπορεί να χαλάσει την εμπειρία της μητρότητας, να επιβαρύνει τη σχέση σας με το μωρό σας και τη σχέση με το σύντροφό σας.
Είναι πιθανό να μην μπορείτε να φροντίσετε το μωρό σας ή τον εαυτό σας, σίγουρα όχι όπως θα κάνατε αν νιώθατε καλά.
Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του παιδιού σας ακόμη και μετά το τέλος της, επομένως, όσο πιο σύντομη είναι η διάρκειά της, τόσο το καλύτερο.
Που να απευθυνθείτε για βοήθεια;
Η βοήθεια και η θεραπεία που θα χρειαστείτε θα εξαρτηθεί από την ένταση των συμπτωμάτων που βιώνετε.
Ο γιατρός σας/η μαία σας μπορούν να σας βοηθήσουν στο να αποφασίσετε τι είδους βοήθεια χρειάζεστε.
Εάν δεν λάβετε τη βοήθεια που νομίζετε ότι χρειάζεστε αμέσως, να ζητήσετε μια δεύτερη γνώμη ή να επισκεφτείτε άλλο γιατρό.
Για κάποιες γυναίκες, η ενημέρωση για το τι τους συμβαίνει και η αξιοποίηση του κοινωνικού τους περιβάλλοντος μπορεί να είναι αρκετά ώστε να διαχειριστούν την επιλόχειο.
Αν δεν αρκούν, είναι σημαντικό να επισκεφτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Για εντονότερα συμπτώματα κατάθλιψης, είναι πιθανό να χρειαστείτε φαρμακευτική αγωγή.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν τα μέλη της οικογενείας/οι σύντροφοι/οι φίλοι
Μην απογοητευτείτε ή σοκαριστείτε αν η μητέρα σας πει ότι νιώθει έτσι.
Η επιλόχειος είναι κοινή πάθηση και υπάρχει λύση για αυτήν.
Είναι χρήσιμο απλώς να περνάτε χρόνο με κάποιον που έχει κατάθλιψη.
Είναι σημαντικό να ακούτε και να προσφέρετε ενθάρρυνση και υποστήριξη. Διαβεβαιώστε την ότι θα γίνει καλά.
Πάρτε τη σύντροφό σας, τη συγγενή ή τη φίλη σας στα σοβαρά αν σας πει ότι δεν θέλει να ζήσει ή ότι θα κάνει κακό στον εαυτό της.
Στηρίξτε και ενθαρρύνετε την στην αναζήτησή της για βοήθεια.
Κάντε ό,τι μπορείτε για να βοηθήσετε στα πρακτικά πράγματα, για παράδειγμα το τάισμα και την αλλαγή του μωρού, τα ψώνια, το μαγείρεμα ή τις δουλειές του σπιτιού.
Εάν είστε ο/η σύντροφος της μητέρας, φροντίστε να έχετε κι εσείς ο ίδιος/ίδια κάποια υποστήριξη.
Η σύντροφός σας χρειάζεται τη βοήθειά σας και την υποστήριξή σας.
Θα είναι μια πολύ πιεστική περίοδος και για εσάς, με ένα μωρό και μια μητέρα που είναι άρρωστη.
Βεβαιωθείτε ότι είστε ένα καλό πρότυπο και φροντίστε όσο καλύτερα μπορείτε τον εαυτό σας.
Επιλόχειος κατάθλιψη στους πατέρες/συντρόφους
Οι πατέρες μπορεί επίσης να πάθουν κατάθλιψη μετά τη γέννηση ενός μωρού.
Η μετά-αναλυτική έρευνα των Paulso και Bazemore (2010) έδειξε ότι το 10% περίπου των ανδρών στις μελέτες που εξετάστηκαν είχαν επιλόχειο κατάθλιψη και τα ποσοστά ήταν υψηλότερα την περίοδο 3 έως 6 μηνών μετά τον τοκετό.
Από τις έρευνες προκύπτει ότι η πατρική κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να συμβεί εάν η μητέρα έχει επίσης επιλόχεια κατάθλιψη.
Εάν είστε πατέρας και πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε κατάθλιψη, μιλήστε με τον γιατρό σας.
Είναι σημαντικό για εσάς και την οικογένειά σας να λάβετε τη βοήθεια που χρειάζεστε.
Εξιδεικευμένες δημόσιες δομές για εγκύους/λεχώνες/γονείς:
Ειδικό Ιατρείο Περιγεννητικής και Αναπαραγωγικής Ψυχιατρικής, Αιγινήτειο Νοσοκομείο
